NDC-lezersactie: verhalen van reddingsboot De Gebroeders Luden

Door Lammert de Hoop

Voor de een was het een droom. Voor de ander een reddende herinnering. Zeven NDC-lezers gingen mee met de  Gebroeders  Luden op zaterdag  1 september tijdens de Dokkumer Admiraliteitsdagen..  Gasten en genodigden  het wad en het Lauwersmeer mee laten maken is tegenwoordig de missie van de oud-reddingsboot van Oostmahorn. Deze keer passagiers met elk een persoonlijke wens of verhaal  over de Luden.

Pittig straatwerk

Voor NDC-lezer Durk van der Veen uit Twijzelerheide was meevaren op de Luden een droom. Medisch afgekeurd als grondwerker is hij nu door de week actief in vrijwilligerswerk en als chauffeur voor de verhuisdienst van Het Raderwerk in Buitenpost. ‘’Ik mei graach op it wetter weze, mar sels in boat sit der foar ús net yn.  Om no sa tichtby op it wetter twa silerijen mei to meitsjen, de SKS-skûtsjes en de sylpreamen, is geweldich. ’  De Luden fungeert tijdens de zeilpramenrace van regionale ondernemers als juryschip en ligt midden op het meer bij de start/ en finishlijn voor anker.  Als Jelle Bos van camping-recreatiebedrijf Lauwersoog met zijn snelle watertaxi even langszij komt,  grijpen Van der Veen en dochter Bianca hun kans. De boot van Bos brengt hen temidden van de regatta met  fanatiek zeilende pramen. Voor NDC-abonnee Ebbe van der Wal uit Zwaagwesteinde is het dagje Luden daarentegen vooral een dagje rust op het water. De hele bouwvakvakantie investeerde hij met vriend Talling in pittig straatwerk in de achtertuin. Een klus in tropische temperaturen en met tegels van 24 kilo per stuk. Echtgenote Hilja van der Wal sleepte voor beide mannen als beloning het tochtje met de Luden in de wacht. 

Voor het echtpaar Kokmeijer uit Dokkum staat de Luden symbool voor de band van Dokkum en het wad. Ze wonen hier intussen al meer dan twintig jaar. Meevaren met de Luden was een wens  ‘’gewoon omdat we Dokkumers zijn, bij het wad wonen en daar heel trots op zijn ’’, zegt  Wiesje Kokmeijer.  De Kokmeijers zijn zelf anderszins betrokken bij maatschappelijk ‘reddingswerk’.  De gepensioneerde natuurkundeleraar was een kritisch Pv/dA raadslid in het verleden en voerde  menig actie voor milieu, energie en organisatie van beter onderwijs. Tegenwoordig zijn ze actief als zorgvrijwilliger in het ziekenhuis en  penningmeester bij de actie ’Red de Sionsberg’’. 

Redding  in de mist

Rinze de Vries uit Dokkum koestert als enige NDC-gast aan boord herinneringen aan het echte reddingswerk van De Gebroeders Luden. In 1971 was  hij voorpagina nieuws. De noord-Nederlandse media berichtten over een nachtelijke reddingsactie van de Luden voor drie vermiste wadlopers. De Vries was met twee natuurvrienden,  goed bekend met het wad, aan het vogelringen op  Engelsmanplaat. ‘’Us skuon en klompkes stiene dy jouns noch op ‘e dyk by Wierum. De Wierumers  wisten doe dat wy foar tsjuster net werom  kaam wienen. Mei autoljochten op é dyk haw ’se  fergees bisocht us bûtendyks te fynen’’, vertelt De Vries. Bij het ringen van kokmeeuwen waren de drie vogelvrienden plotseling overvallen door snel opkomende zeemist:  ‘’as in auto sa hurd kaam it op ús of’. Een veilige route terug over het wad was levensgevaarlijk.  Zonder marifoon (vergeten mee te nemen) en mobiele telefoon (bestond nog niet)  was alleen afwachten in het reddinghuisje op de kaap van Engelsmanplaat wat verstandig was. Vuurpijlen in dichte mist hadden geen zin. De paniek op het thuisfront sloeg inmiddels toe. Door  de Wierumer waarschuwing kwam gelukkig dezelfde nacht  nog een succesvolle  zoekactie van de Gebroeders Luden op gang.  Het reddingswerk van de Luden doet Janny Faber – de Jong uit Oosternijkerk denken aan haar oud-buurman Klaas Toxopeus. Beroemd als schipper van de Insulinde, de voorganger van de De Gebroeders Luden als reddingsboot van het station Oostmahorn.  Als klein buurmeisje op De Schans mochten Janny en andere buurtkinderen soms mee met Toxopeus als de Insulinde een zieke moest transpörteren van het eiland naar de vaste wal. Een taak van de reddingboot  in de jaren voor de komst van de traumahelikopter. Boot en reddingswezen maakten diepe indruk op Janny. De letters NZHRM op de gevel van het reddinghuis van Toxopeus op De Schans  staan in het geheugen gegrift. 

Zeemansgen

Echte zeemansherinneringen komen op bij Klaas Kempenaar uit Engwierum. Hij is de enige zeeman in het gezelschap van NDC-lezers. Door een beppe uit de bekende vissersfamilie Groen van Paesens-Moddergat  stroomde bij Klaas  zeemansbloed in de aderen, al moesten zijn eigen ouders en ooms er niets van hebben. ‘’It springt soms in generaasje oer’’ had pake gezegd. In het gezin van vijf kinderen waar Klaas  opgroeide, was van kindsbeen aan bij Klass het zeemansgen onstuitbaar aanwezig.  ‘’Altyd boatsjes tekenje op skoalle yn stee fan rekkenje en skriuwe’’, zegt Kempenaar, “”Ta wanhoop fan de skoalmaster en myn Heit en Mem.’’ Broers en zusters gingen de verpleging  in of kozen voor een kantoorberoep, maar Klaas moest en zou naar zee.  ‘’As ’t fersûpe wolst, dan moatst it sels mar witte’’, was het machteloos commentaar van de  familie. Kempenaar was jarenlang kok op de wilde vaart.  In het begin spottend bekeken als ‘het boerke uit Friesland’ bevocht hij zijn eigen plek aan boord  bemanningen van Spanjolen en Nederlandse officieren.  Maar Klaas  genoot van zee en oceaan. Later koos hij voor een meer geregeld vissersbestaan in Urk en Zoutkamp. Het dagje Luden is oor Klaas aan de rustige kant, wat hem betreft waren woelige baren van de Waddenzee opgezocht.  Nadat hij een zwaar auto ongeluk gelukkig overleefde, kijkt de gepensioneerde zeeman terug op een rijk zeemansleven. ‘’Ik bin oan it tekenjen en skilderjen slein. Al seit myn frou wolris werom bin it altyd boatsjes. ’’